“Yedekleme”, en genel anlamiyla, bir
bilgisayar sistemini işlevsel kilan temel birimlerin, üzerinde çalişan yazilimlarin ve
depolanan verilerin, ariza, hata, hasar durumlarinda çalişmalarin kesintiye
ugramasini ve / veya verilerin geri dönülemez biçiminde kaybolmasini engellemek
amaciyla birden fazla kopya halinde bulundurulmasini saglayan işlemler
bütünüdür.
Yedeklemenin Onemi
Bilgileriniz
değerlidir. Onları tekrar meydana getirmek; zaman, para veya en azından kişisel
keder ve göz yaşına mal olabilir. Şayet bu bilgiler bazı deneylerin sonucu ise
onları tekrar meydana getirmek mümkün olmayabilir. Bilgileriniz bir yatırım
olduğuna göre, onları korumalı ve kaybetmemek için bazı adımlar atmalısınız.
Temel olarak bilgi
kayıplarının 4 ana sebebi vardır: donanım arızaları, yazılım hataları, insandan
kaynaklanan olaylar ve doğal afetler. Modern donanımların oldukça güvenilir
olmasına rağmen, halen kendiliğinden arızalar çıkabilecekmiş gibi
görünmektedir. Bilgi depolama donanımlarının en kritik parçası sabit disktir,
ki bu diskler, elektromanyetik gürültü ile dolu bir dünya içine tam olarak
kalabilen manyetik alanlara bel bağlamaktadır. Modern yazılımlar pek güvenilir
gözükmese bile, kaya sertliğindeki bir program istisnadır, kural değil. İnsanlar
kesinlikle güvenilmezdir, sırf keyif olsun diye veya bir amaç uğruna
bilgilerinizi yok edebilirler ve yahut bir hata yapabilirler. Doğa kötü
değildir, fakat her şey iyi giderken birden öfke kusabilir. Her şeyi hesaba
katınca, her hangi bir şeyin doğru çalışmasının hiç de küçük bir mucize
olmadığını görürüz.
Yedekleme bilgi
yatırımımızı korumanın bir yoludur. Bilgilerimizin çeşitli kopyalarına sahip
olursak, her hangi bir kopyanın bozulması bizim için problem teşkil etmez (en
fazla yedeklerimizden yüklememizi gerektirir).
Düzenli olarak
yedeklemek çok önemlidir. Fiziksel dünyaya ait her hangi bir şey gibi,
yedeklerde yakında veya ileri bir tarihte hata verebilirler. İyi bir yedekleme
yapmanın bir parçası da yedeklerin çalıştığından emin olmaktır; yedeklerinizin
çalışmadığını görmek istemezsiniz her halde. Hasara tuz biber olarak, yedekleme
işlemi esnasında bir hata meydana gelebilir; elinizde sadece yarım bir yedek
varken sizi ortada bırakabilir, tek bir yedekleme aracınız vardır ve
bozulabilir. Veya geri yüklemeyi denerken fark edersiniz ki: 15000 kullanıcılı
alandaki önemli bir kullanıcı veritabanını yedeklememişsinizdir. Hepsinin en
iyisi de; bütün yedeklerinin mükemmel bir şekilde çalışıyordur fakat sonuncu
teyp sürücünüzün içine bir kova su dolmuş olabilir.
İş yedeklemeye
geldiğinde, paranoya bu işin mayasında vardır.
Neler Kaybedilebilir ?
Bilgisayarlar, doğaları itibariyle çok çeşitli amaçlar için
kullanılabilirler.örnekler vermek gerekirse Internet erişimi, metin düzenleme,
hesap tabloları ile mali durum izleme, fotoğraf işleme, müzik dinleme, posta
kullanımı, oyun oynama, eğitim gibi amaçlar sayılabilir. Peki bu amaçlarla
kullanılan bir bilgisayar sistemi, hangi
kayıplara maruz kalabilir
1. Enerji Kaybı: Genellikle
gözden kaçırılan bir nokta olmakla beraber, hem bilgisayarın işlerliğinin
kesintiye uğramasına, hem de donanımının zarar görmesine (ve dolayısıyla
disklerdeki verinin kaybına) neden olabilen bir sorun, elektrik kesintileri ve
enerji sistemi arızalarıdır.
2. Donanım Kaybı: Bilgisayar sisteminin
fiziksel varlığını oluşturan tüm yapıya, donanım
adı verilir. Donanımın hasar görmesi, depolama birimleri dışında veri
kaybına yol açmayabilir, ancak işlerlik kesintiye uğrayacaktır.
3. Yazılım Kaybı: Burada
yazılımdan kasıt, bilgisayarın işletimi için kullanılan ve kullanıcı tarafından
üretilmiş verilerin dışında kalan tüm program ve program parçalarıdır. İşletim
sisteminin kendisi, cihaz sürücüleri, uygulama programları, yardımcı programlar
örnek olarak verilebilir.
4.
Kullanıcı Ayarlarının Kaybı:İşletim
sistemi ve programlar, kullanıcıların
tercihlerine göre şekillendirilebilen pek çok özellik barındırırlar.Kullanıcı,
kendi tercihleri doğrultusunda sistem ayarlarını yaparak bu ayarların
kaydedilmesini sağlar. Bu ayarlar da doğal olarak sistemin depolama birimine
kaydedilir. Depolama birimi hasar görürse, veya yazılım işletiminde bir hata
olursa, bu ayarlar kaybedilebilir. Örnek olarak çevirmeli ağ bağlantısı
için kullanılan telefon numaraları,
elektronik posta adresleri, ofis programlarının makrolar,sistemin ekran
çözünürlüğü, fon resmi gibi ayarlar verilebilir. 5. Veri
Kaybı: Kullanıcı ayarlarını bir kenara bırakırsak, herhangi bir uygulama
programı ile oluşturulan herhangi bir
dosya, yapılan herhangi bir kayıt, veri adi altında incelenebilir.
Alınan ve atılan e-posta mesajları,
yazılan metin dosyaları, yapılan çizimler, kaydedilen fotoğraflar hep bu
başlık altında ele alınabilir.
Kayıplar Nasıl Önlenir ?
Benzer
bir bakışla, sayılan olası kayıplara karşı, çeşitli önlemleri sıralamak mümkündür.
1.
Enerji Kaybı: Enerji kaybını önlemek
üzere alınabilecek önlemler sisteme ve kullanım yerine göre değişebilir, ancak
bazı temel teknikleri sıralamak mümkündür.
a.
Kasa Seçimi: Sistemin tüm donanım birimleri, barındırıldıkları
kasanın güç kaynağından enerji alırlar. Özelleşmiş kasalar kullanılarak, birden
fazla güç kaynağının kullanımı mümkündür. Bu sayede kaynaklardan biri
bozulursa, diğeri devrede kalır. Buna yedekli güç kaynağı
(redundant power supply) kullanımı denir.
b.
KGK: KGK adıyla anılan kesintisiz
güç kaynağı birimleri, içlerinde barındırdıkları aküler sayesinde, hem elektrik
kesintilerine, hem de ani gerilim değişikliklerine karşı bilgisayarları
korurlar.
c.
Pil: Batarya adıyla da anılan
piller, hemen hemen tüm diz üstü bilgisayarlarda güç kaynağıdır, dolayısıyla bu
sistemlerde KGK kullanımına gerek duyulmayabilir. Ancak sistemin uyarıları
dikkatle izlenmelidir, ani pil bitmeleri, elektrik kesintisi kadar risk
yaratabilir. Bunun dışında, avuç içi bilgisayarlar için kullanılan şarjlı veya
değiştirilen piller için de ayni şey geçerlidir.
2.
Donanım Kaybı: Genel olarak,
bilgisayarın tüm parçalarının arızalanması veya hasar görmesi elbette mümkündür. Temel yaklaşım, aksayan
çalışmanın kıymeti doğrultusunda, donanımı birden fazla sayıda bulundurmaktır.
Basit haliyle, bir yerine iki bilgisayar bulundurmak, amaç fatura kesmekse ve
kesintiler kritik sorun yaratacaksa bir yerine iki yazıcı, bir yerine iki
kartuş bulundurmak önerilebilir. Ancak kullanımda, ekonomik gerekçeleri de düşünerek, bu önerileri
uygulamak mümkün olmayacaktır. Bu durumda, işlem kesintisinden ziyade depolanan verinin kaybolmasını donanım
seviyesinde engellemek tercih edilebilir. Bu amaçla, örneğin RAID adı ile anılan disk koruma
sistemleri kullanılabilir.
3.
Yazılım Kaybı: Sisteme yüklü olan
yazılımlar, bir hasar veya arıza durumunda kullanılmaz hale gelebilir. Bu
durumda sistemi kullanılabilir hale geri döndürmek için, bu yazılımları yeniden
yükleme imkanı korunmalıdır. Basit haliyle, işletim sistemi, cihaz sürücüsü ve uygulama programlarının yükleme CD, DVD ve
benzeri ortamları, bunların lisans kodları,
hatta hangi sırayla yüklenecekleri, önceden kaydedilmeli ve
korunmalıdır.
4.
Kullanıcı Ayarlarının Kaybı: İşletim
sistemi ve uygulama programları üzerinde yapılan kişisel ayarlar, sistem normal çalışır halde iken
ikinci bir noktaya kaydedilmelidir.
5.
Veri Kaybı: Bireysel açıdan akıldığında, sistemdeki en kıymetli şey
veridir. Çünkü enerji, donanım ve
yazılım, yalnızca maddi imkanlarla yerine konabilir. Kullanıcı ayarları da
daha kabul edilebilir bir çabayla yerine
konabilir. Halbuki kişisel çabayla ortaya çıkartılmış ürünler, daha da ötesinde başkalarının çabaları
sayesinde toplanmış veriler (mesela edinilen e-posta mesajları, derlenmiş kaynaklar vb.) maddi
imkanlarla yerine konamayacaktır. Alınacak önlem veri yedeklemedir ve ilerleyen
bölümlerde ayrıntılı olarak ele
alınacaktır.
Veri Kurtarmanın Adımları
Bu
noktadan itibaren, enerji ve donanım
yedekleme konularından bahsetmeyeceğiz. yazılım, kullanıcı ayarları ve verinin yedeklenmesini
de, ortak temel özellikleri ile veri yedekleme
başlığı ile inceleyeceğiz. Veri kurtarma, kulağa sadece kayıp
yaşandıktan sonraki işlemleri kapsıyor gibi
gelebilir. Gerçekten de, önceden hazırlık yapılmadığı durumlarda da kayıp veriyi kurtarma yolları bulunabilmektedir, ancak bu
durum çok sinirli koşullarda işe yarar. O nedenle, bu yazının kapsamında veri
kurtarma, kayıp öncesi hazırlanmayı da kapsayan, belirli bir metodolojiyi tanımlamaktadır.
1.
Yedekleme: Yedekleme, güvenilir bir kurtarmanın en önemli adımıdır.
Proaktif bir şekilde, kayıp yaşanmadan
gerçekleştirilmeli ve düzenli aralıklarla tekrarlanmalıdır.
2.
Doğrulama: Doğrulama, kayıp
yaşanmadan önce, yedeklenmiş verinin hatasız olduğunun kontrol edilmesidir.
Önemli bir adim olmakla beraber, bazı zorluklar ve zaman kullanımını azaltmak
üzere ihmal edilebilmektedir.
3.
Kurtarma: Bir kayıp halinde, alınmış yedeklerden sistemin çalışır hale getirilmesi işlemini
kapsar.
Yedekleme Yapmak İçin Nelere İhtiyaç Var ?
Sağlıklı
bir yedekleme yönteminde, çeşitli elemanların doğru biçimde seçilmesi ve bir
arada uyumlu çalışır hale getirilmesi
gereklidir. Bu elemanlar şu şekilde sıralanabilir:
1.
Kaynak: Yedeklemesi yapılacak verinin, normal işletim sırasında tutulduğu
ortam, yedekleme sistemi için kaynak oluşturacak ortamdır.
2.
Yedekleme Donanımı: Verinin kopyalarını oluşturmak üzere kullanılacak
donanım bu başlıkta seçilmelidir.
Standart depolama cihazları dışında, özel amaçlı yedekleme donanımları da kullanılabilir.
3.
Yedekleme Yazılımı:
Yedekleme
işlemini yürütmek üzere, yedekleme ve kurtarma işlemlerini bir arada yapmayı
sağlayan yazılımlar kullanılmaktadır. Özel kullanım durumlarında birden fazla
yazılımı bir arada kullanmak da
planlanabilir.
4.
Yedekleme Ortamı:
Kopyalanan
verinin saklanacağı ortam da yapılacak işleme önemli kısıtlar getirmektedir.
Bu nedenle yapılacak seçimde ortam
seçimi de önem kazanmaktadır.
Yaygın Araçlar
Yukaridaki seçimlere örnek olmasi açisindan, (tabii ki gelişen
teknolojilerin yeni seçenekler de
yaratacagini akilda tutarak) bazi seçenekleri bu kisimda kiyaslayacagiz.
1. Yedekleme Donanımı:
a. Sabit Disk
b. Yedek Sabit Disk
c. RAID Sabit Disk
d. Disket
e. CD-R / CD-RW
f. DVD-R / DVD-RW
g. Zip Disk / LS Disk
h. Harici Sabit Disk
i. USB Bellek
j. Teyp Sürücü
k. Aga Bagli Depolama
2. Yedekleme Yazılımı:
a. Işletim Sisteminin Dahili Imkanlari (Win 9x / ME / NT / XP / 2000)
b. Sikiştirma Programlari (WinZip, WinRAR, vb.)
c. CD / DVD yazici programlar (CD Creator, Nero, vb.)
d. RAID yazilimi
e. Diger üçüncü parti yazilimlar
TABLO
Yedekleme Yöntemi:
Yazılımlar,
farklı yöntemlerle yedekleme yapılmasına imkan verir. yaygın üç yöntem
şöyle sıralanabilir:
1.
Tam (Full) Yedek: Bu yöntem, seçilen
kaynağın tüm içeriğini yedekler. En güvenilir yöntemdir, ancak zaman ve
kapasite ihtiyacı yüksektir. Diğer yöntemler uygulanmadan önce, en az bir kez tam yedek alınmalıdır.
2.
Adımlı (Incremental) Yedek:
Bu
tip yedeklemede, sadece son yedekten bu
yana yedeklenmemiş olduğu tespit
edilen (“Archive” attribute)
dosyalar yedeklenir. Kurtarma sırasında önce tam yedek, sonra sırayla tüm adımlı yedekler kurtarılmalıdır. Bu
nedenle güvenilirlik düşer.
3.
Fark (Differential) Yedeği:
Bu
tip yedeklemede, son tam yedekten bu yana yedeklenmemiş olduğu tespit
edilen dosyalar yedeklenir. Kurtarma
sırasında önce tam yedek, sonra son fark yedeği kurtarılmalıdır. Güvenilirlik
orta düzeydedir. bazı yedekleme yazılımları, istek üzerine yapılan yedekleme işlemleri dışında, ayarları
kaydedilen bir yedekleme işlemini istenen aralıklarla tekrar edecek özellikler
de taşırlar.
Temel Öneriler !!!
Bu
kısımda her koşulda akılda tutulması faydalı olacak temel öneriler
verilmektedir.
1.
İşletim Sistemi: İşletim
sisteminizin yükleme disket / cd / dvdlerini ve LİSANS NUMARASINI mutlaka
koruyunuz. Mümkün olan hallerde bu disklerin kopyalarını aliniz. Bir
bilgisayarda yüklüyken diğer bir bilgisayara da yüklemediğiniz ve kendi
yedekleme amacınızla koruduğunuz sürece, bu kopyalar yasadışı değildir.
2.
Uygulamalar: Kullandığınız
uygulamaların da yükleme disklerini koruyunuz ve kopyalarını aliniz.
3. Sık Yedekleme: Mümkünse
aninda yedekleme sistemi (RAID) ile her an her bilgiden birden fazla kopya tutunuz. Mümkün olmazsa, en
azindan günde bir yedek aliniz. Bu sizi en kötü
durumda bir günlük işi tekrarlamakla kurtulacak halde korur.
4. Virüs Taraması: Veri kaybi
nedeni olarak virüs şüphesi varsa, mutlaka geri yükleme sirasinda sistem aktif
hale getirilmeden güncel bir virüs tarama yazilimi ile tarayiniz.
5. Neler Yedeklenecek ?: En temel haliyle şu birimleri yedekleyiniz:
a. My Documents (Belgelerim)
b. Desktop (Masaüstü)
c. Address Book (Adres Defteri)
d. E-posta dosyaları
e. Sayısal İmzanız
6. Çalışma Dosyaları: Mümkünse
çalişma dosyalarinizi taşinabilir bir ortamda (USB Bellek / CDRW / DVD-RW) bulundurun, üzerinde
çaliştikça sabit diske yedekleyin ve sabit diskten çalişmayin. Bu size her
gittiginiz yerde elinizde güncel çalişma dosyalarinizin olmasini, hem de her noktada bir yedeginiz olmasini saglar.
Kaynak Internet
Sayfaları
Bu başlik altinda, konuyla ilgili ürünlerin
incelenebilecegi, donanim, yazilim ve sarf
malzemelerinin edinilebilecegi ve bilgilerin derlenebilecegi çeşitli
adresler verilmektedir.
1. www.baskuda.com
(Donanim ve Sarf Malzemesi)
2. www.download.com
(Çeşitli yedekleme programlari)
3. www.erenbilgiislem.com
(Donanim ve Sarf Malzemesi)
5. www.hepsiburada.com
(Donanim ve Sarf Malzemesi)
6. www.maxtor.com
(Disk / Teyp Üreticisi)
7. www.raid.com
(Bir RAID sistem üreticisi)
8. www.seagate.com
(Disk / Teyp Üreticisi)
9. www.winzip.com
(WinZip sikiştirma programi)
Ve google vb arama sitelerinden “yedekleme” yazilarak
istenilen donanim ve yazilim malzemeleri incelenebilir.
0 yorum:
Yorum Gönder